در حوزه دندانسازی و دندانپزشکی پروتزی، آرتیکولاتور سمی اجاستبل (Semi-Adjustable Articulator) یکی از ابزارهای پیشرفته و پرکاربرد است که برای شبیه‌سازی حرکات فک پایین (ماندیبل) نسبت به فک بالا (ماکسیلا) استفاده می‌شود. این دستگاه، که به عنوان آرتیکولاتور نیمه قابل تنظیم شناخته می‌شود، امکان تنظیم برخی پارامترهای کلیدی را فراهم می‌کند تا دندانسازان و دندانپزشکان بتوانند مدل‌های دندانی را با دقت بیشتری بررسی و طراحی کنند. برخلاف آرتیکولاتورهای ساده (Non-Adjustable) که ثابت هستند، مدل سمی اجاستبل انعطاف‌پذیری بیشتری دارد و در لابراتوارهای دندانسازی برای ساخت پروتزهای ثابت و متحرک ضروری است.
آرتیکولاتور سمی اجاستبل مانی چیست؟
آرتیکولاتور سمی اجاستبل مانی شامل دو بخش اصلی است: شاخه بالایی (برای مدل فک بالا) و شاخه پایینی (برای مدل فک پایین)، که با مفاصل شبیه به کندیل‌های تمپورومندیبولار (TMJ) به هم متصل می‌شوند. قابلیت تنظیم آن شامل موارد زیر است:
جابجایی طرفی بنت (Bennett Movement): تنظیم حرکت جانبی فک برای شبیه‌سازی حرکات واقعی بیمار.
هدایت دندانهای ثنایی (Incisal Guidance): تنظیم زاویه هدایت دندانهای جلویی برای حرکات اکسژن (باز و بسته شدن فک). این تنظیمات معمولاً بر اساس رکوردهای بیمار (مانند فیس‌بو یا رکوردهای اینتراکلوژن) انجام می‌شود و دستگاه‌هایی مانند مدل‌های Whip Mix یا Artex از این نوع هستند
از آرتیکولاتور سمی اجاستبل میتوان در موارد زیر (نه در تمامی موارد) استفاده کرد:
تعیین زاویه کندیلی، جابجایی طرفی بنت (Bennett)، هدایت دندان های ثنایی و انیاب، و تعیین شکل حفره های گلنوئید و eminintiae. طبیعتا کاربرد چنین آرتیکولاتورهایی تنها وقتی معنادار هست که موقعیت فک بالایی نسبت به محور لولایی کندیل های فک پایینی ثبت شده باشد. اگرچه بیشتر این آرتیکولاتورها دارای مسیرهای کندیلی راست هستند، اما زاویه مسیر قابل تغییر می باشد بطوریکه از این طریق زاویه کندیلی بیمار می تواند بر روی آرتیکولاتور تنظیم شود. اگر مسطح بودن مسیر کندیلی را در نظر بگیریم، برجستگی و کیفیت واقعی این نوع آرتیکولاتور ها بهتر مشخص می شود. در برخی از آرتیکولاتورهای نیمه قابل تنظیم مقدار متوسطی برای جابجایی یا حرکت بنت تعریف شده است که به درون بخش مربوط به درون سر کندیل جاسازی شده و تعیین کننده شکل متوسط سر کندیل می باشد. بدینگونه این آرتیکولاتورها در مقایسه با برخی آرتیکولاتورهای دیگر که دارای سرهای کندیلی توپی شکل هستند می توانند حرکت کندیل ها را بهتر شبیه سازی کنند. این کار معمولا با استفاده از فیس بو انجام می گیرد.
این نوع آرتیکولاتورها طوری طراحی شده اند که با استفاده از آنها مطالعه کارآمد و دقیق روابط آکلوزالی، و برنامه ریزی برای تشخیص و درمان بیماری هم در دندان های طبیعی و هم در دندان های مصنوعی امکانپذیر شده است. این نوع آرتیکولاتورها چنان ساده طراحی شده اند که می توان برای کارهای روتین دندانپزشکی نیز از آنها استفاده کرد.
این آرتیکولاتورها چنان محکم و قوی ساخته شده اند که می توانند سال های سال بطور پیوسته بدون بروز هیچگونه مشکلی استفاده شوند. دقتی که در صیقل و پرداخت و یا آندیزه کردن رویه های قطعات و غیره به کار گرفته می شود، تنها به منظور دستیابی به ظاهری زیبا برای دستگاه نبوده بلکه همچنین به منظور تسهیل جداسازی قالب های گچی و پلاستیکی و دیگر مواد خارجی از آرتیکولاتور می باشد. در واقع هدف اصلی از به کار گیری دقت زیاد در ظاهر آرتیکولاتور تاکید بر این موضوع هست که آرتیکولاتور دستگاهی بسیار دقیق بوده و بنابراین بایستی در استفاده و نگهداری از آن نیز دقت بسیاری به کار گرفته شود. نگهداری و استعمال مناسب آرتیکولاتور در حفظ دقت عملکردی آن بسیار مهم تلقی می شود.
آرتیکولاتور سمی اجاستبل مانی طوری طراحی شده است که برای روش ها و تکنیک های مختلف در ساخت و درمان دندان های طبیعی و مصنوعی قابل تنظیم می باشند.
آرتیکولاتور برای بررسی دقیق و کارآمد روابط اکلوزالی، تشخیص و درمان بیماری، و همچنین به منظور انجام رستوریشن های با کیفیت در دندانهای طبیعی و مصنوعی طراحی شده است.
آرتیکولاتور دارای ابزارهای مکانیکی قابل تنظیم برای روش ها و تکنیک های گوناگون می باشد؛ با این وجود، سادگی دستگاه حفظ شده است به طوریکه می تواند برای کاربردهای ساده و روزمره نیز استفاده شود.
یکی از مزایای آرتیکولاتور بدون آرکون (Non-Arcon) این است که می تواند قبل از اینکه ماکزیلا (فک بالایی) به کست (قالب) نصب شود از فک پایینی برای هدایت کندیل استفاده کند
